علل خشکی دهان:

اگر بزاق به‌ اندازه‌ کافی ترشح نشود دهان خشک و آزار دهنده خواهد شد. خوشبختانه درمان‌های زیادی برای خشکی دهان یا زروستومیا وجود دارد. به افرادی که دچار خشکی دهان هستند، توصیه می شود حداقل سالی دو مرتبه به دندان پزشک مراجعه کنند و از سالم بودن دندان های خود اطمینان کافی کسب کنند، زیرا خشکی دهان باعث تسریع خرابی دندان ها و بوی بد دهان می شود.افرادی که از خشکی دهان رنج می برند، باید بیشتر به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت دهند و مسواک بزنند و از دهان شویه و نخ دندان استفاده کنند.

آیا دهان شما هم خشک می شود و هر چه آب می نوشید هم اثری ندارد؟ احساس می کنید بزاقتان کم تر ترشح می کند و در مواقع خوردن خوراکی های خشک مانند پفک، کلوچه، و … خوراکی به دندان هایتان می چسبد و حتماً باید اینگونه خوراکی ها را به همراه یک نوشیدنی میل کنید؟ به راستی علت این خشکی دهان چیست؟

 خشکی دهان نشانهٔ چیست:

وقتی دهان خشک می‌شود، غدد بزاقی آن از فعالیت بازمانده‌اند. خشکی دهان ناراحتی کوچکی نیست، و سخن گفتن، جویدن، بلع، و تشخیص مزه را کاملاً دشوار کرده و زندگی را به انسان تلخ می‌کند. وجود بزاق برای حفظ دندان‌ها از پوسیدگی و جلوگیری از بیماری‌های لثه بسیار مهم است. خشک شدن دهان پوسیدگی دندان‌ها را بسیار سریع می‌کند. به‌طور طبیعی، بزاق دارای مواد قلیائی است که اسید‌های فرسایندهٔ موجود در پلاک‌ها را که دندان‌ها را می‌خورند خنثی می‌کند. مقادیر زیاد کلسیم و فسفات در آب دهان مراحل اولیه تخریب دندان را ترمیم می‌کند.

اگر دهان را بشوئید و آب نگردانید، پلاک‌های دندانی به‌وجود می‌آیند. و اگر بهداشت دهان رعایت نشود، التهاب لثه یا بدتر از آن روی می‌دهد. (التهاب لثه مرحلهٔ اولیه بیماری لثه است که در صورت عدم درمان، دندان‌ها از بین می‌روند). عمده‌ترین علت خشکی دهان مصرف داروهاست. خشکی دهان از عوارض جانبی بیش از ۴۰۰ دارو، از جمله داروهای ضد حساسیت، ضد احتقان، و ضد افسردگی است. بسیاری داروهای مدر و داروهای مقابله با فشار خون و گرفتگی‌های ماهیچه‌ای هم دهان را خشک می‌کنند.

گرفتگی بینی هم به خشکی دهان منجر می‌شود. کسانی که به علت آلرژی یا بزرگ بودن لوزهٔ سوم از دهان نفس می‌کشند، دهانشان خشک می‌شود. کمبود برخی ویتامین‌ها، مخصوصاً ویتامین‌های B۲ و A، نیز دهان را خشک می‌کنند. تولید بزاق ممکن است با بالا رفتن سن کاهش یابد و خشکی دهان عارض گردد. بیماران قندی به‌علت کمبود ترشح بزاق در اثر تکرر ادرار همیشه احساس تشنگی می‌کنند. مبتلایان به نشانگان شوگرن (بیمارئی شبیه به التهاب شبه روماتیسمی مفاصل که بیشتر زنان یائسه را گرفتار می‌کند) نیز دهانشان خشک می‌شود. پرتو درمانی سرطان‌های سر و گردن غدد بزاقی را در صورت محافظت نشدن تخریب

عوامل ایجاد خشکی دهان چیست؟

1. عوارض جانبی برخی داروها

این بیماری از عوارض جانبی رایج بسیاری از داروها مانند داروهای افسردگی، اضطراب، درد، آلرژی و سرماخوردگی (آنتی هیستامین)، چاقی، آکنه، صرع، فشارخون (دیورتیک)، اسهال، تهوع، اختلالات روانی، بی اختیاری ادرار، آسم و پارکینسون می‌باشد. خشکی دهان همچنین از عوارض جانبی آرام بخش‌ها و شل کننده‌های عضلات نیز می‌باشد.

2. عوارض جانبی بیماری‌ها و عفونت‌های خاص

خشکی دهان می‌تواند از عوارض جانبی برخی بیماری‌ها مانند سندرم شوگرن، ایدز، آلزایمر، دیابت، کم خونی، ، فیبروز کیستیک، روماتیسم مفصلی، فشار خون، پارکینسون، سکته مغزی و اوریون باشد.

3. عوارض جانبی برخی درمان‌ها

آسیب رسیدن به غدد بزاقی می‌تواند میزان بزاق ترشح شده را کاهش دهد. شیمی درمانی و پرتو درمانی از جمله درمان‌هایی هستند که با آسیب رساندن به غدد بزاقی باعث خشکی دهان می‌شوند.

4. آسیب عصبی

این بیماری می‌تواند از نتایج آسیب عصبی به سر و گردن در اثر حادثه یا عمل جراحی باشد.

5. کم آبی بدن

عوامل ایجاد کم آبی بدن مانند تب، تعریق بیش از حد، اسهال، استفراغ، از دست دادن خون و سوختگی نیز باعث خشکی دهان می‌شوند.

6. عمل جراحی

 به منظور برداشتن غدد بزاقی

7. سبک زندگی

سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو روی ترشح غدد بزاقی تأثیر گذاشته و منجر به خشکی دهان می‌شود. نفس کشیدن با دهان یا باز نگه داشتن دهان در مدت طولانی نیز از عوامل خشک شدن دهان به حساب می‌آیند.

8. بالا رفتن سن

بالا رفتن سن به خودی خود نمی تواند علت مهمی برای خشک شدن دهان باشد، اما معمولا افراد مسن به علت درمان های پزشکی و مصرف داروها با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند

9. درمان های پزشکی

روش درمان برخی بیماری ها می تواند خشکی دهان را در افراد تشدید کند، مثلا داروهای شیمی درمانی به علت آسیب رساندن به سلول های دهان می توانند در کیفیت و کمیت بزاق ترشح شده اختلال ایجاد کنند و خشکی دهان را سبب شوند.

هم چنین در طی روش پرتودرمانی (رادیوتراپی) اگر اشعه وارد شده به ناحیه گردن و سر، غدد ترشح کننده بزاق را تحت تأثیر قرار دهد، سبب اختلال در تولید بزاق می شود. هم چنین بیمارانی که تحت همودیالیز قرار می گیرند، به علت محدودیت در میزان مصرف مایعات، با خشکی دهان مواجه می شوند.

10. آسیب های عصبی

  اگر طی حادثه ای (مثل تصادف رانندگی)، به ناحیه صورت و یا گردن فرد آسیب وارد شود و یا تحت عمل جراحی ناحیه گردن و یا صورت قرار بگیرد، احتمال دارد به علت آسیب عصب هفتم جمجمه ای (عصب فاسیال)، تولید بزاق دچار مشکل شود.

علائم خشکی دهان چیست؟

• چسبندگی و خشکی دهان
• احساس تشنگی مداوم
• زخم‌های دهانی، زخم یا ترک پوست در گوشه‌ی دهان، ترک خوردگی لب‌ها
• خشکی گلو
• احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن دهان به خصوص روی زبان
• خشکی و قرمزی زبان
• اختلال در صحبت کردن، جویدن و بلعیدن
• خشکی مجاری بینی، گلودرد و گرفتگی صدا
• بوی بد دهان

چرا خشکی دهان مشکل ساز است؟

علاوه بر علائم بالا، خشک شدن دهان خطر ابتلا به التهاب لثه (بیماری لثه)، پوسیدگی دندان و عفونت‌های دهانی مانند برفک را افزایش می‌دهد.

این بیماری همچنین استفاده از دندان مصنوعی را مشکل می‌کند.

اگر خشکی دهان در فردی طولانی شود، باید حتما علل زمینه ای آن را تحت نظارت پزشک پیگیری کند و به آن به چشم یک بیماری نگاه کند و در پی درمان آن برآید. خشکی دهان یکی از علایم اصلی سندرم شوگرن است که نوعی بیماری خود ایمنی می باشد.

چرا بزاق این قدر مهم است؟

بزاق علاوه بر این كه دهان را مرطوب نگه می دارد:

1- به هضم غذا كمك می كند

2- از پوسیدگی دندان ها جلوگیری می كند

3- با كنترل باكتری ها و قارچ های موجود در دهان، از عفونت دهان پیشگیری می كند

4- جویدن و قورت دادن غذا را ممكن می كند

بدون بزاق كافی در دهان، ممكن است به پوسیدگی دندان و دیگر عفونت های دهانی مبتلا شوید و در صورتی كه نتوانید غذاها را بجوید و قورت دهید، مواد مغذی لازم به بدنتان نمی رسد.

درمان خانگی خشکی دهان:

 آب نمک غرغره کنید

یک لیوان آب گرم را با نصف قاشق چایخوری نمک مخلوط کنید. ۳ تا ۴ بار در روز از این آب غرغره کنید. این کار غدد بزاقی را به کار خواهد انداخت تا بزاق تولید کنند و مشکل خشکی دهان برطرف شود.

از بینی نفس بکشید

وقتی مشکل خشکی دهان دارید از طریق دهان تنفس نکنید. در عوض، از بینی نفس بکشید. در صورتی که در تنفس از طریق بینی مشکل دارید، از قطره‌ی سالین و استنشاق بخار برای باز کردن گرفتگی استفاده کنید.

مصرف الکل را قطع کنید

الکل اثرات مضری بر لثه می‌گذارد که باعث می‌شود غدد بزاقی شما به خوبی کار نکنند.

الکل همچنین یک ادرار آور است که کلیه‌ها را تشویق و تحریک می‌کند آب بدن را خالی کند که باعث خشک شدن آب بدن می‌شود. توقف مصرف الکل یکی از درمان‌های خوب برای خشکی دهان است که می‌توانیم از آن شروع کنیم.

همچنین، از استفاده‌ی دهانشویه‌ای که الکل دارد بپرهیزید، چون می‌تواند باعث خشکی بیش از حد دهان بشود. در عوض، دهانشویه‌ی خود را با استفاده از ۱ فنجان آب گرم، یک هشتم قاشق چایخوری نمک و یک چهارم قاشق چایخوری جوش شیرین تهیه کنید. کم کم از آن سر بکشید و هر ۳ ساعت یک بار در طول روز دهانتان را بشویید. بعد دهانتان را با آب خالی شستشو دهید.

روغن کشی

سال‌های سال است که از روغن کشی برای حفظ بهداشت دهان استفاده می‌شود.

مواد لازم

–  ۱ قاشق چایخوری روغن نارگیل (فرا بکر)

طرز استفاده

۱. به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روغن نارگیل را در دهانتان بچرخانید.

۲. آن را تف کنید و دندان‌هایتان را مثل همیشه مسواک کنید.

هر روز صبح این رژیم را دنبال کنید. روغن نارگیل نیز، مثل روغن زیتون، به حفظ رطوبت دهان کمک می‌کند. این روغن به عنوان یک مرطوب کننده‌ی طبیعی عمل می‌کند و می‌تواند به مبارزه با خشکی دهان و علائم آن کمک کند.

نارون قرمز

نارون قرمز یک درخت کوچک با خواص شفابخش است. پوسته‌ی این درخت اغلب به خاطر خواص پزشکی و درمانی‌اش مورد استفاده قرار می‌گیرد. نارون قرمز حاوی لیزاب است که جدار معده را می‌پوشاند و معده، گلو، دهان، و روده‌ها را آرام می‌سازد. از این رو، می‌تواند به گوارش و رفع التهاب کمک کند. همچنین می‌تواند خشکی دهان و علائم مربوط به آن را به خاطر خواش ضد التهابی و آنتی اکسیدانی که دارد درمان کند.

مواد لازم

–  ۱/۲ قاشق چایخوری پودر چوب نارون قرمز

–  آب

طرز استفاده

۱.  پودر نارون قرمز را با چند قطره آب مخلوط کنید و به آرامی خمیر درست شده را درون دهان‌تان بمالید. بعد، دهانتان را بشویید.

۲.  یا، می‌توانید چای پوست نارون قرمز را مصرف کنید.

می‌توانید این خمیر را هر روز صبح استفاده کنید یا از چای آن ۲ تا ۳ بار در روز بنوشید.

چندین روش درمانی برای افراد مبتلا به خشکی دهان وجود دارد که می‌تواند به بهبود سلامت دهان و دندان کمک رساند:

– درمان پیشگیری کننده
– درمان نشانه ای
– تحریک موضعی (Local) و یا تاپیکال (Topical)
– تحریک سیستمیک غدد بزاقی
درمان پیشگیرانه

فلوراید تراپی یکی از روش ‌های پیشگیری کننده پوسیدگی های دندانی ناشی از خشکی دهان می‌باشد.

متناسب با شدت بیماری روش و میزان مصرف فلوراید از روزانه تا هفتگی متفاوت است.

بیمار مبتلا باید از وضعیت بهداشت دهانی خوبی برخوردار بوده و هر چهار هفته توسط دندانپزشک معاینه شود.

کاهش فعالیت بزاق ممکن است موجب افزایش رمینرالیزاسیون و سرعت نابودی ساختارهای دندانی شود.
استفاده از محلول‌هایی که موجب رمینرالیزاسیون می‌شوند، می‌تواند در چنین اشخاصی مفید باشد.
عفونت‌های دهانی از جمله کاندیدیاز در این بیماران شایع است که در چنین مواردی می‌بایست داروهای ضدقارچ مصرف شود.

درمان نشانه ای

بهترین درمان نشانه ای نوشیدن آب است.

بعلاوه انواعی از ژل ها و محلول ها برای این بیماران وجود دارد.

بیماران باید از خوردن غذاهای پرادویه، الکل و پرشکر که به راحتی به مخاط آسیب می‌زند دوری کنند.
مصرف Vit.E و کرم های مرطوب کننده نیز توصیه می‌شود.

استفاده از بزاق مصنوعی نیز توصیه می‌شود، ولی در بیمارانی که هیچ فعالیت بزاقی ندارند چندان مفید نیست.

تحریک غدد بزاقی- موضعی

تحریک غدد بزاقی از طریق جویدن و یا چشیدن مواد شیرین و ترش به راحتی انجام می‌گیرد.

همراهی این دو روش در افرادی که غدد بزاقی نیمه توانا دارند مفید است.

تحریک الکتریکی نیز علیرغم عوارض نامساعد خود گاهی اوقات مفید می‌باشد.

یک ولتاژ متوسط در زبان و کام می تواند موجب تحریک تولید بزاق در افراد مبتلا به خشکی دهان شود.

تحریک غدد بزاقی- سیستمیک

داروهای محرک ترشح بزاق متنوعی کشف شده‌اند که چهار مورد آنها مفید و مؤثر و بدون عوارض جانبی شناخته شده اند.

این موارد عبارتند از :
• برم هگزین Bromhexine
• آنتولتریتیون Anetholetrithione
• پیلو کارپین هیدروکلراید (HCL) Pilocarpine Hydrochloride
• سویملین HCI (Cevimeline HCI)

راهکارهایی که در رفع خشکی دهان در اغلب موارد موثر هستند شامل موارد زیر است:

• نوشیدن زیاد و مکرر مایعات: مسلماً آب بهترین نوشیدنی بوده و در رفع این عارضه کمک کننده است.
• مصرف میوه‌هایی مانند آناناس، پرتقال و هندوانه و سبزیجات بخارپز در رفع خشکی دهان بسیار موثر است.
• پرهیز از خوردن غذاهای پر نمک و پر ادویه.
• پرهیز از نوشیدن مایعاتی که حاوی کافئین هستند مانند کوکاکولا، قهوه و چای.
• با مصرف هر فنجان قهوه، به همان میزان بدن دهیدراته می‌شود.
• نوشیدنی‌های غیر کافئینه مثل چای بابونه در کاهش خشکی دهان موثرند.
• استفاده از دستگاه بخور در اتاق خواب.
• جوش شیرین: به میزان مؤثری اغلب اسیدهای دهان که مسئول مزه تلخ و فلزی در دهان هستند را خنثی کرده و حس تازگی و تمیزی را به دهان می‌بخشد.میزان کمی جوش شیرین را روی مسواک خشک بپاشید و خمیر دندان را روی جوش شیرین قرار دهید و سپس مسواک بزنید.همچنین می‌توان دو قطره آبلیمو را با یک قاشق چایخوری روغن زیتون مخلوط کرده و روزانه ۴ تا ۵ بار مقداری از آن را داخل دهان مزه مزه کرد. روغن زیتون به حرکات دهان و آبلیمو به ترشح بزاق کمک می‌کند.

چنانچه راهکارهای فوق موثر واقع نشود ممکن است نیاز به تجویز بزاق مصنوعی باشد که معمولاً به صورت اسپری مصرف می‌شود.

در برخی موارد غدد بزاقی تحت تاثیر عوامل مختلف، قسمتی از عملکرد خود را از دست داده‌اند و با تحریک ترشح بزاق می‌توان خشکی دهان را بهبود بخشید. به عنوان مثال:

• مصرف آدامس‌های بدون قند یا مکیدن آبنبات‌های بدون قند که تولید و جریان بزاق را افزایش می‌دهد.
• دارویی به نام پیلوکارپین منجر به افزایش تولید بزاق می‌گردد. افرادی که به دنبال رادیوتراپی ناحیه سر و گردن دچار خشکی دهان شده‌اند می‌توانند با نظر پزشک خود از پیلوکارپین استفاده کنند.
• اخیرا نتایجی از تاثیرات مثبت طب سوزنی بر روی بهبود عملکرد غدد بزاقی گزارش شد‌ه است.

در رز نیوز همراه ما باشید

طرز پخت کیک یزدی

روش تهیه شربت زعفران

طرز تهیه سوپ قارچ

فواید ماساژ کف پا